Ons klimaat verandert. En met de huidige hoeveelheid broeikasgassen die we mondiaal uitstoten, verandert het klimaat sneller dan ooit. En dat heeft gevolgen.

In het begin leken bepaalde weerfenomenen nog uitzonderingen, zoals een hevige plensbui die de straat volledig blank zette. Of een extreme hete zomerdag. Inmiddels hebben we genoeg kennis en wetenschap dat klimaatverandering echt “aan” is. Zoals nu, met deze extreme hitte en inmiddels de tweede hittegolf met exotische temperaturen tot wel 40 graden.

Wie, wat en waar voelen we de gevolgen van klimaatverandering?

Hitte brengt boeren in de problemen

“Door de extreme droogte van vorig jaar begonnen veel boeren dit jaar met een achterstand door een watertekort in de bodem. Droogte is één ding, maar die hoge temperaturen kunnen de nekslag zijn voor veel gewassen”, laat NU.nl optekenen uit de mond van Joris Baecke van ZLTO, de vereniging van ruim dertienduizend boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland..

Waterschappen in Oost-Nederland verbieden sproeien met oppervlaktewater

In de twee droogste gebieden van Nederland, De Achterhoek en Twente, is het inmiddels verboden om water uit de beken, sloten en vijvers te halen. De waterschappen Rijn en IJssel en Vechtstromen hebben tot de maatregel besloten om de toevoer van water naar de steden zo lang mogelijk op peil te houden, en ook om problemen met de waterkwaliteit en volksgezondheid te beperken, zoals ongedierte, vissterfte, blauwalg en botulisme.

Toenemende kans op blauwalg in open zwemgebieden

Het woord blauwalg is gevallen. Door de aanhoudende droogte staat het water in meren en plassen laag. Als het water laag staat, warmt het eerder op. Warm water is een ideale broedplaats voor de blauwalg, een bacterie die zorgt voor misselijkheid, buikpijn en diarree. Als ergens blauwalg is vastgesteld, is zwemmen daar verboden, ook voor huisdieren. Wie de komende warme dagen een duik wil nemen in open water, kan beter eerst op de website zwemwater.nl kijken of het water schoon is.

(Artikel gaat verder onder de foto)

Droogte maakt dijken kwetsbaar

Waterschappen in heel Nederland houden de dijken extra in de gaten. In Drenthe is dat niet anders. Met name veendijken zijn bij droog weer kwetsbaar. De Hoornsedijk bij het Hoornse- en Paterswoldse meer wordt uit voorzorg nat gehouden. Noorderzijlvest is alert op de veendijk Steendam-Tjuchem. Volgens het waterschap is de bovenste laag droog maar er zitten nog geen scheuren in. Als het watertekort (nu 180 mm) daar oploopt tot 200 mm worden ook andere veenkades geïnspecteerd.

Meer kans op treinen met uitval of vertraging

Als het heter wordt dan 25 graden, treedt bij ProRail een noodprotocol in werking. De extreme hitte heeft volgens een woordvoerder van het spoorbedrijf onder meer gevolgen voor de rails, die kunnen uitzetten en zelfs “spatten”. Bij dat laatste knikken of buigen de rails. De hitte heeft ook effect op de spoorleidingen. Die zijn niet altijd bestand tegen de extreme temperaturen. Als gevolg van dergelijke problemen kunnen treinen uitvallen of stil komen te staan. ProRail adviseert reizigers dan ook om voldoende water mee te nemen. Als bijvoorbeeld de airco in een trein uitvalt, kan de temperatuur snel oplopen. "Zeker in die moderne treinstellen waar de raampjes niet meer open kunnen", luidt de waarschuwing van ProRail.

(Artikel gaat verder onder de foto)

Rijkswaterstaat adviseert om voorzorgsmaatregelen te treffen tegen pech onderweg of files

Het probleem van stilstaan, kan natuurlijk niet alleen de NS en ProRail te overkomen. De hitte kan ook impact hebben op het verkeer op de weg. Rijkswaterstaat adviseert mensen die de weg op gaan daarom ook voldoende water mee te nemen. Ook adviseren ze een paraplu mee te nemen om enigszins schaduw te kunnen creëren, zodra je langdurig stil komt te staan. Ook reizigers die zich per bus verplaatsen doen er goed aan om soortgelijke maatregelen te treffen tegen de hitte. De stads- en streekbussen kunnen eveneens last krijgen van verkeershinder.

Bereid je goed voor op evenementen en uitjes

De hitte heeft ook gevolgen voor de vele evenementen die plaatsvinden deze zomer. Veel evenementen zijn afgelast of hebben een aangepast programma. Houd de websites van de evenementen goed in de gaten en volg de protocollen zo goed mogelijk op. Dat geldt tevens voor pretparken, dierentuinen en andere attracties die u wenst te bezoeken. Zelfs landskampioen Ajax neemt maatregelen. De open dag die gepland stond op de heetste dag van de week, gaat niet door.

(Artikel gaat verder onder de foto)

Steeds meer insecten met vervelende en gevaarlijke impact op de mens

En je zou het bijna vergeten. De toename aan meer zomerse dagen en een korte winter maakt het mogelijk dat bepaalde insecten beter overleven of op komen rukken naar ons ooit “koude kikkerlandje”. Volgens Arnold van Vliet van de Wageningen Universiteit vindt er nu al een massale volksverhuizing van insecten plaats. En niet de meest prettige. Hebben we dit jaar kennis gemaakt met de massale toename van jeuk veroorzaakt door de eikenprocessierups, wees gewaarschuwd: dit is nog maar het begin. De tijgermug weet zich inmiddels ook al te vestigen met alle meegebrachte ziektes tot gevolg. Denk aan dengue (knokkelkoorts) en het zikavirus. En dan zijn er nog verschillende soorten teken die op hun beurt weer ziekten en virussen met zich meebrengen.

Meer hitte = meer behoefte aan koelte = meer energie = meer CO2-uitstoot

Vanuit de druk die er is om van het gas af te gaan, zijn veel gemeenten bezig plannen te ontwikkelen voor warmtenetten. Grootschalig, vaak samen met woningcorporaties, want “dat zet tenminste zoden aan de dijk”. Een wijk met een warmtenet is inderdaad van het gas af, maar ’s zomers nog net zo heet als voorheen. Vanwege het opwarmende klimaat zal de behoefte aan koelte snel toenemen en daarmee ook de energievraag en CO2-uitstoot. Uit onderzoek van Klimaatverbond Nederland blijkt dat veel overheden deze uitdaging niet of nauwelijks in het vizier hebben. Zorgelijk, want het is een beetje zonde dat je aan de ene kant de (gas)kraan dichtdraait en hem elders wagenwijd openzet.

Ouderen extra kwetsbaar bij extreme hitte

Deze week riep Klimaatverbond Nederland alle gemeenten in Nederland op de strijd met hitte serieus aan te gaan. Dit kunnen gemeenten doen door lokale hitteplannen mee te nemen bij de ontwikkeling van lokale klimaatadaptatiestrategieën. De extreme, onaangename en steeds langer durende hitte raakt met name de groep thuiswonende, eenzame 75-plusser. De Nederlandse Adaptatiestrategie (NAS) en de GGD spreken over een groep van zo’n 70.000 mensen. Behalve het maken van goed beleid, waarbij Klimaatverbond de gemeenten oproept tot betere structurele samenwerking van lokaal maatschappelijke organisaties, is het voor iedereen van belang goed om te blijven kijken naar deze kwetsbare groep mensen.

Zie ook:

Foto's: Engin Akyurt (Paraplu's, Pexels), Oleksandr Pidvalnyi (Strandgast, Pexels), MoreLight (Kermis, Pixabay),