Op een moment dat bijna iedereen door de coronapandemie een beetje door zijn energie heen raakte, vierden wij op 5 februari met zo’n 150.000 deelnemers de 15e editie van Warmetruiendag. Een iets lager aantal dan de ruim 200.000 mensen die jaarlijks meedoen. Honderden overheidsinstellingen, scholen, universiteiten en bedrijven gaven aan dit jaar door de coronalockdown niet mee te (kunnen) doen. Voornaamste reden was dat de deuren van gebouwen gesloten bleven en veel medewerkers en studenten daardoor thuis werken.
Heel Nederland aan de warme trui. Ook de koning!
Lockdown of niet; veel partners en deelnemers bedachten weer de meest originele acties. Modeontwerpster Carolien Evers ontwierp speciaal voor de 15e editie van Warmetruiendag een heerlijke trui, waarvan het breipatroon gratis is te downloaden. Bird Brewery brouwde een heus “Warmetruiendagbiertje” Brrrandgans en het social media platform TikTok ontwikkelden samen met ons team een leuke campagne waarbij de jongerendoelgroep op ludieke wijze werd uitgedaagd om een warme trui uit de kast te trekken. Als kers op de taart deed zelfs Koning Willem-Alexander mee aan Warmetruiendag. De koning kreeg een zelfgebreide trui aangeboden van Zapp Your Planet-kijkers Julia en Jona.
Webinar over energiebesparing
Hoewel Warmetruiendag voor veel warmte, gezelligheid en verbondenheid zorgde in coronatijd, werd er natuurlijk ook de nadruk gelegd op de urgentie en potentie van energiebesparing. Hiervoor organiseerde Klimaatverbond Nederland een speciale Energiebesparingswebinar. Tijdens het webinar gingen milieu- en klimaatorganisaties HIER, HOOM en Natuur & Milieu, verschillende overheden en diverse samenwerkingspartners met ons op zoek naar antwoorden op de vraag hoe wij het belang en mogelijkheden van energiebesparing (nog) beter onder de aandacht kunnen brengen.
Belang van energiebesparing continu op de agenda zetten
Petra Lettink, directeur van Klimaatverbond Nederland, nam hierbij als eerste het woord. Ze benadrukte meteen het belang van het energiebesparingswebinar: “De noodzaak van energiebesparing is ontzettend hoog. De groenste energie is de energie die je níet gebruikt en dus níet hoeft op te wekken. Het is daarom heel belangrijk om over energiebesparing te praten én er ook echt werk van te maken. De mogelijkheden zijn enorm groot, maar ondertussen laten we teveel liggen. Daarom vinden we het als Klimaatverbond Nederland belangrijk om energiebesparing op de agenda te blijven zetten.”
Het hele jaar door energie besparen
Nathalie van Loon, projectleider Warmetruiendag, laat de noodzaak en potentie van energiebesparing zien met een aantal cijfers. “Als iedereen in Nederland gedurende het stookseizoen de verwarming één graad lager zou zetten, dat zorgen voor 1 megaton CO2 minder uitstoot per jaar. Dat is al bijna 30% procent van de doelstelling voor de gebouwde omgeving in 2030! De warme trui staat op deze manier symbool voor wat we samen kunnen doen om nú de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. En ook buiten het stookseizoen is energiebesparing een belangrijk thema. Kijk maar naar de koeltebehoefte tijdens warme periodes in de zomer, waardoor de energievraag ook omhoog schiet. Ook dáár moeten we met z’n allen meer aandacht aan besteden.” Meer feiten en cijfers zijn terug te zien in de infographic die u onderaan dit bericht treft.
Kantoorgebouwen doen het slecht, piepklein lichtpuntje bij woningen
Gastspreker Selina Roskam van RVO beaamt ook de urgentie waar Lettink mee aftrapt. “Het is niet vijf voor, maar vijf over 12. De cijfers laten zien dat energiebesparing nog veel beter kan. Slechts 38% van de kantoorgebouwen voldoet aan de eis van het C-label, het energielabel waar alle kantoorgebouwen in 2023 – dus over 2 jaar - aan moeten voldoen.” Roskam ziet ook een lichtpuntje. Zo is er een enorme stijging te zien in het aantal woningen waar men energiebesparende maatregelen neemt. Toch daalt het energieverbruik vervolgens amper, omdat mensen vermoedelijk na het toepassen van de maatregelen juist meer energie gaan verbruiken, bijvoorbeeld door het hele huis ook ’s nachts (meer) te verwarmen.
Verduurzamen van woningen: waar en hoe begin je?
Ook HIER, HOOM en Natuur & Milieu concluderen vanuit hun ervaringen dat er nog veel werk aan de winkel is als het gaat om energiebesparing. Rachad Ghaddoura, directeur van Coöperatie HOOM, vindtt dat het verduurzamen van woningen nog lang niet goed en snel genoeg gaat. “Een groot deel van de woningeigenaren is niet bezig met verduurzaming. Sterker nog, ze willen helemaal niet. En zij die wel willen, weten niet waar ze moeten beginnen of waar aan te kloppen voor hulp”, zegt Ghaddoura.
Wie kun je vertrouwen bij het verduurzamen van je woning?
Eva van der Weiden, directeur van Klimaatstichting HIER valt Ghaudourra bij. “Ik voel ontzettend mee met Rachad. Ook wij zien dat als mensen gemotiveerd zijn om energiebesparende maatregelen te nemen, ze niet weten hoe te beginnen. Ze lezen over van alles, maar weten niet wie en wat te vertrouwen.” Ghaddoura: “Mensen die daadwerkelijk iets gaan doen, ervaren veel onzekerheid in de uitvoering. Bijvoorbeeld bij het vinden van een betrouwbaar bedrijf: hoe beoordeel ik offertes? Hoe weet ik zeker dat ik hier energie mee ga besparen? Hoe groter de renovatie, hoe groter die onzekerheid.”
Goed advies, heldere financiering, regelgeving en vertrouwen cruciaal
Om er voor te zorgen dat meer woningeigenaren hun woning gaan verduurzamen is vertrouwen het sleutelwoord. Ghaddoura: “Er is heel veel aandacht voor bewustwording en informeren, maar er moet vooral ook aandacht zijn om bewoners te helpen tijdens de uitvoering. Bijvoorbeeld in goed advies of het wegnemen van onzekerheden bij ingrijpende maatregelen. Tevens zijn de verschillende manieren van financiering en regelgeving te verwarrend. Dat biedt weinig vertrouwen aan woningeigenaren om te verduurzamen. Juist vertrouwen is een cruciaal element.”
Vertrouwen vind je bij een goede buur
Vertrouwen vind je met name bij je buurtbewoners, mensen in je eigen omgeving stellen Ghaddoura en Van der Weiden eensgezind. “Een tip van een bekende uit de buurt kan goud waard zijn”, stelt Van der Weiden, die met HIER de app Slimmebuur.nl heeft ontwikkeld. De app helpt om in een buurt iemand te vinden met ervaring in het verduurzamen van een woning. Bij Coöperatie HOOM kunnen woningeigenaren advies en ondersteuning krijgen van goed opgeleide energiecoaches.
Te vaak over zonnepanelen, te weinig over energiebesparing
Wilma Berends van Natuur & Milieu ziet nog een ander structureel probleem waarom we nog niet voldoende energie besparen: “Het gaat te vaak over zonnepanelen, warmtepompen, warmtenetten en vervolgens vergeet men te denken aan energiebesparing. Gelukkig zie je dat nu in het Klimaatakkoord (Natuur & Milieu neemt deel aan de uitvoeringstafel Gebouwde omgeving, red.) dat het begint te kantelen. Men realiseert zich daar nu ook dat er meer stappen moeten worden gezet. Juist rond isolatie.”
Tempo omhoog door beter landelijk beleid
Zij vindt het tijd voor een Nationaal Isolatieprogramma. Dat leidt er volgens haar toe dat mensen aan de slag gaan waardoor het tempo omhoog gaat, de werkgelegenheid in deze sector toeneemt en daarmee ook de energiebesparing. De overheid zou hierop meer regie moeten pakken. Volgens Berends kan dat relatief simpel. Bijvoorbeeld met een voucher voor eigenaren met woningen die het slechtste label hebben om aan de slag te gaan met isolatie van hun woning. Zo’n voucher geeft een zekerheid over een gegeven subsidie. Zo’n voucher is tijdelijk bruikbaar, zodat de urgentie bestaat om aan de slag te gaan met isoleren.
Verplicht verduurzamen bij verbouwing of renovatie
Iedereen in het webinar is het met elkaar eens dat het tempo om woningen te verduurzamen omhoog moet. Niet alleen door meer vertrouwen in en steun bij de uitvoering, maar ook door landelijk beleid. Berends oppert dat er meer op verduurzaming gestuurd kan worden als dat gebeurt via de hypotheken. “Mensen krijgen minder hypotheek als ze niet gaan verduurzamen en juist meer als ze dat wel gaan doen. Verduurzaming zou bovendien verplicht gesteld moet worden bij een verbouwing of renovatie. Of zodra men verhuist naar een andere woning.” Lettink vult aan: “De subsidieregelingen moeten bestendiger gemaakt worden, minder onderhevig aan veranderingen. Om echt via onze woningen energie te besparen moeten we subsidieregelingen vergroten, uitbreiden en minder ingewikkeld maken.”
Nationaal energiebesparingsprogramma
Petra Lettink vat haar bevindingen tegen het einde van het webinar nog eens samen: “Ik word blij van alle inzichten die tijdens het webinar zijn gedeeld. Er ontstaat een heel mooi palet aan maatregelen die met elkaar besproken worden. In gedachte het voorstel van Natuur & Milieu lijkt het me goed dat we deze en andere maatregelen in een Nationaal Energiebesparingsprogramma vast kunnen leggen. Aan de ene kant gaat het over informatie, vertrouwen en hoe we de mensen in beweging krijgen, aan de andere kant zie je echt dat er stimuleringsregelingen nodig zijn. Zowel financieel als (hulp) bij de uitvoering. Het zou goed zijn wanneer dit programma in het nieuwe regeerakkoord wordt aangekondigd.”
Meer samenwerken om energiebesparing te stimuleren
Men blijkt nog lang niet uitgepraat over het belang én de kansen van energiebesparing. In het webinar blijkt nog eens te meer dat we het gesprek over energiebesparing en wat daar allemaal voor nodig is écht door moeten zetten. Als Klimaatverbond Nederland zullen we dit gesprek gaan organiseren. Petra Lettink: “Ik vind het mooi om te zien hoe we hier met verschillende organisaties met allemaal verschillende instrumenten bij elkaar zijn gekomen. We vullen elkaar ontzettend goed aan: stimuleren, samenwerken, vertrouwen organiseren en het mogelijk maken dat mensen energie kúnnen gaan besparen. Op zo’n manier dat iedereen mee kan doen. Laten we energiebesparing het hele jaar door op de kaart te zetten. Daarover praten we graag verder met iedereen. Dit is pas het begin!”
--
Terugkijken
Via de video hieronder kunt u de volledige Energiebesparingswebinar nog eens terugkijken. Helaas was de internetverbinding van en daarmee het geluid bij de presentatie van Selina Roskam in het webinar niet optimaal. Desalniettemin waren de cijfers en boodschap van Selina Roskam te belangrijk om niet met u te delen. Daarom bij voorbaat onze excuus voor het eventuele ongemak bij het terugkijken.
