Op vrijdag 3 februari is door diverse partijen het GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord) ondertekend: “Gemeenten en GGD-en, zorgverzekeraars en VWS zetten gezamenlijk in op een gezond en actief leven met een stevige sociale basis.”. Via dit akkoord willen de organisaties een stap zetten richting een integrale aanpak voor gezondheid, met ‘health in all policies’ en de positieve gezondheid als uitgangspunten.
De doelen
Het hoofddoel van dit akkoord is “het bevorderen en behouden van de fysieke en mentale gezondheid vanaf het prille begin”, met 2040 als stip op de horizon voor een gezonde generatie, en het verkleinen van de gezondheidskloof. Ondanks voorgaande akkoorden en afspraken zijn deze verschillen alleen maar groter geworden in de afgelopen jaren. De relatie tussen hitte en de doelstelling van het akkoord is een heldere . We zien namelijk al langer dat “de armste wijken de warmste wijken” zijn. De buurten waar ook de gezondheidskloof merkbaar is.
Het GALA erkent de impact van hitte op een gezond en actief leven. Er is een aparte sectie gewijd aan de impact van klimaatverandering, met als beoogd resultaat: “VWS en gemeenten zetten in op meer kennis en maatregelen om (kwetsbare) mensen zo goed mogelijk te beschermen tegen hitte, allergieën, infectieziekten en uv-straling”. De directe en indirecte gevolgen van hitte op gezondheid worden hierin benoemd als risico voor de volksgezondheid. Voor hitte kwetsbare mensen, in het bijzonder mensen die niet bereikt worden via het nationaal hitteplan, moeten door de genomen maatregelen beter door perioden van hitte heen komen.
De aanpak voor hitte
De voorgestelde acties op het gebied van hitteadaptatie voor gemeenten bouwen voort op processen die op verschillende plaatsen al lopen. Ze bevatten onder andere het opstellen van een lokaal hitteplan ter coördinatie van afspraken over hittemaatregelen door maatschappelijke partners, zorgverzekeraars, bedrijven en inwoners. Daarnaast moeten gemeenten bij besluiten over de inrichting van de fysieke leefomgeving maatregelen meewegen voor de beperking van gezondheidsrisico’s tijdens hitteperioden en van bovenmatige blootstelling aan uv-straling.
Ook op rijksniveau is er actie nodig. Voor VWS is het belangrijk dat gezondheidsgevolgen van o.a. hitte, allergieën, infectieziekten en bovenmatige blootstelling aan uv-straling en smog een belangrijk onderdeel blijven van de Nationale Adaptatie Strategie en andere relevante beleidsdocumenten voor klimaatadaptatie. Ook wordt VWS genoemd als opdrachtgever van het RIVM voor de activatie van het Nationaal Hitteplan. Daarnaast is VWS verantwoordelijk voor de evaluatie van dit plan en de monitoring van de gevolgen van klimaatverandering op de gezondheid.
De vrijblijvendheid eraf
Op dit moment is de financiering voor gezondheidsbevordering vaak tijdelijk en niet structureel. Het ministerie van VWS heeft gekoppeld aan het GALA bijna een half miljard aan geoormerkte gelden en subsidies per jaar klaargezet voor de preventieaanpak. In 2023 kunnen gemeenten met een eenvoudige aanvraag middelen ontvangen. Voor de jaren die hier op volgen dient een gemeente een plan van aanpak aan te leveren waaruit blijkt hoe hun integrale aanpak ter bevordering van de gezondheid eruit gaat zien.
Het akkoord is geen vrijblijvende afspraak. De partijen die het document ondertekenden zijn verplicht bij te dragen aan de uitvoering. Aan de hand van deadlines, afspraken en monitoring moeten de doelstellingen voor 2040 behaald worden. Op deze wijze moet het GALA de komende jaren het fundament zijn voor integraal, samenhangend gezondheidsbeleid, waarin ook hitteadaptatie een grote rol speelt.
Het hele rapport is te vinden op de website van de Rijksoverheid via deze link: GALA.