Klimaatadaptatie speelt op verschillende schaalniveaus, dus ook op het niveau van wijken en straten. Het is van belang bewoners bewust te maken van de consequenties van klimaatverandering voor henzelf en voor hun omgeving. Veel belangrijker is om hen te betrekken bij oplossingen die die veranderingen moeten opvangen. Op de ledendag van Klimaatverbond Nederland kwam een aantal voorbeelden uit de praktijk naar voren tijdens de workshop 'Hoe betrek ik de samenleving erbij?'

Gemeente Den Haag: Operatie Steenbreek
Gemeente Den Haag stimuleert haar inwoners hun tuinen te 'ontstenen' en te vergroenen. Inwoners kunnen hiervoor stenen inleveren, vergezeld van een bon, en ontvangen in ruil daarvoor vaste planten die zij in hun tuin kunnen zetten. Deze actie is in samenwerking met (vooral) tuincentra en natuurverenigingen. Den Haag bereikt inwoners via tuinambassadeurs. Deze enthousiaste inwoners informeren en stimuleren mensen door hun ervaringen te delen. Verder heeft de gemeente zelf een stukje straat ontsteend door een wethouder. Samen met kunstenaars is dit ingericht en er is een film van gemaakt. Dit moet de belangstelling van inwoners trekken. Verder heeft de gemeente samen met de Universiteit van Maastricht onderzoek uitgevoerd waarbij men bij bewoners de situatie in de tuin op heeft genomen.

Financiering gebeurt vanuit een waterfonds. Binnen het project is ook aandacht voor geveltuinen. Uiteindelijke doel is om 10.000 stenen te ontvangen van bewoners. Daarmee zou een forse oppervlakte tuinen vergroenen. Goed voor de waterhuishouding en het helpt bij het voorkomen van hittestress. Het is de bedoeling de stenen te hergebruiken. Door er nieuw beton van te maken wordt indirect veel CO2 bespaard. Een suggestie is het ontstenen te belonen door lagere rioolheffing. De aanwezige waterschappen staan daar niet afwijzend tegenover, maar dit vraagt nog wel een zorgvuldig proces.

Gemeente Arnhem: pilot Hitteplan Spijkerkwartier en Kronenburg
Bij hitte kunnen problemen ontstaan bij kwetsbare groepen, zoals ouderen en chronisch zieken. Door samen met bewoners een hitteplan op wijkniveau te ontwikkelen, kan men elkaar helpen bij problemen. De afspraak is dat de GGD een waarschuwing geeft bij hitte. Vervolgens treedt het hitteplan in werking en komen wijkbewoners in actie. Men kent de mensen die in problemen kunnen komen en helpt hen om die te voorkomen. Het gaat er vooral om de kwetsbare groepen goede adviezen te geven (vooral voldoende drinken) en er op toe te zien dat deze adviezen worden opgevolgd. Hiervoor is samen met de bewoners informatiemateriaal ontwikkeld dat wordt ingezet in noodsituaties.

Arnhem heeft een hittekaart gemaakt en weet welke wijken kwetsbaar zijn. De twee betrokken wijken blijken hierbij de meeste problemen te ondervinden. De GGD ondersteunde eigen initiatieven in de wijken. Sociale ondersteuning is geregeld. Een goede week nadat het plan was uitgewerkt, was er sprake van een hittegolf. Er moet nog worden geëvalueerd hoe het plan heeft gefunctioneerd. De GGD gaat in ieder geval wel trainingen verzorgen voor vrijwilligers en wil de aanpak kopiëren naar andere wijken. Duidelijk is wel dat de bewoners zich meer bewust zijn en het heeft geleid tot meer sociale cohesie.

Andere voorbeelden die ter sprake kwamen

  • nttGemeente Amersfoort: project 'Meet je Stad'. Bewoners voeren zelf metingen uit en ontwikkelen daardoor meer gevoel met wat er speelt. Trainingen en kennis worden gekoppeld en bewoners werken zelf plannen uit op basis van hun metingen. Het is een bewonersinitiatief waarvoor de gemeente de financiering heeft geregeld. Het waterschap is aangehaakt. Het waterschap heeft weinig kennis van wat er speelt in de stad en heeft geen inzicht in initiatieven. Bewoners betrekken voor stadsniveau is te grootschalig, dus vindt plaats op wijkniveau.
  • nttWasmaatje: project dat in het gebied van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier is gestart om het gebruik van synthetische wasmiddelen en water voor de was te beperken.
  • nttBetrekken van bedrijven: parkmanagement kan interessant zijn. Hiervoor samen het gesprek aangaan en een gezamenlijk belang vinden. Bijvoorbeeld door planten aan te brengen die bedrijven kunnen gebruiken, zoals munt waar je heerlijke thee van kunt maken.