De productie van de benodigde grootschalige elektriciteitsproductie met wind en zon heeft grote ruimtelijke en landschappelijke impact. Dat betekent dat ruimtelijke wet- en regelgeving een belangrijke rol spelen in trajecten van vergunningverlening. In de praktijk krijgen grootschalige projecten met langdurige besluitvorming en juridische trajecten te maken. Eén van de oorzaken hiervan zijn de bezwaren van direct omwonenden of indirect betrokkenen. Veelal gaan die over aangezicht en geluid.
Klimaatakkoord streeft naar lokaal eigendom van wind- en zonne-energie
Projecten daarentegen waarbij direct omwonenden nauw betrokken zijn of waarbij sprake is van lokaal eigendom, kennen een hogere slagingskans en een kortere doorlooptijd. Immers: de baten blijven in de regio en de regio profiteert. Niet voor niets is het lokale eigendom als streven vastgelegd in het Klimaatakkoord. Bovendien kennen lokale partijen als (mede)ontwikkelaar de omgeving en de mensen rondom het project. Met de lokale omgeving als mede-eigenaar en dus mede-ontwikkelaar, worden de beste voorwaarden geschapen voor een gelijkwaardige en open samenwerking met andere partijen. Tot nu toe ontbreekt het echter nog aan een goed instrument om dit streven wettelijk te verankeren in vergunningverlening.
Hoe wordt lokaal eigenaarschap juridisch gewaarborgd?
De vraag is dan ook hoe het beoogde lokale eigenaarschap van minimaal 50% op een juridisch bestendige wijze kan worden geborgd. Klimaatverbond Nederland, het Gelders Energieakkoord (GEA) en Energie Samen Gelderland (ESG) hebben zich gebogen over deze vraag met steun van het programma DuurzaamDoor van RvO en in nauwe afstemming met de provincie Gelderland, het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NPRES) en de hulp van ambtenaren, coöperanten en andere deskundigen.
Maatschappelijke tender als instrument voor waarborging lokaal eigendom
Hun onderzoek heeft geleid tot de selectie van de methodiek van de ‘maatschappelijke tender’ als instrument voor de borging van lokaal eigendom bij de grootschalige zon- en windprojecten op land. Ze schreven een handreiking, met daarin de werkwijze die uit de analyse van Energie Samen Gelderland, Klimaatverbond Nederland en het GEA en in de consultatie met partners uit het veld als kansrijk is geïdentificeerd. Daarbij is het goed te beseffen dat een ontwikkelaar die in dit open proces verliest, op grond van de elektriciteitswet alsnog een mogelijkheid heeft om via de provincie een inpassingsplan te krijgen. Een ontwikkelaar zet zichzelf dan echter buiten de lokaal vormgegeven procedure en negeert het lokaal draagvlak. Het is daarom goed als ook de provincie het lokaal eigendom in haar beleidskader verankert en de maatschappelijke tender als valide proces steunt.
Meer informatie
Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact op nemen met Thijs de la Court via t.delacourt@klimaatverbond.nl. Hij is namens Klimaatverbond Nederland nauw betrokken bij het volledige proces dat heeft geleid tot deze handreiking.
