Het Deltaprogramma beschermt ons land wel tegen het gevaar van overstromingen, maar er zijn nog meer risico's. Tijdige maatregelen zijn nodig om die te verkleinen en om hoge kosten in de toekomst te voorkomen, stelt de Rekenkamer.
De gemiddelde temperatuur op aarde neemt toe. Dit leidt tot een stijging van de zeespiegel, het smelten van gletsjers, hogere (maar soms ook juist lagere) waterstanden in de rivieren en extremer weer. De veranderingen zullen grote gevolgen hebben voor mensen, planten en dieren. De rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar het Nederlandse 'klimaatadaptatiebeleid', oftewel naar de maatregelen die worden getroffen om ons land aan te passen aan de gevolgen van de klimaatverandering en zodoende minder kwetsbaar te maken.
Niet alle klimaatrisico's afgedekt door beleid
De kabinetten van de afgelopen jaren hebben stappen gezet om Nederland aan te passen aan het veranderende klimaat. Maar het ingezette beleid (waaronder het zogenoemde Deltaprogramma) richt zich hoofdzakelijk op waterveiligheid en ruimtelijke inrichting. Het beleid dekt zodoende niet alle terreinen af die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering.
Effecten klimaatverandering niet goed onderzocht
Er worden regelmatig risico- en kwetsbaarheidsanalyses uitgevoerd naar de zwakke plekken in de klimaatbestendigheid van ons land. Maar op een aantal terreinen zijn de effecten van klimaatverandering nog niet goed onderzocht: gezondheid, energie, transport en recreatie. Daardoor bestaat er geen goed zicht op wat de risico's en kwetsbaarheden in deze sectoren zijn. Ook blijven in de afzonderlijke onderzoeken van kennis- en onderzoeksinstituten de raakvlakken tussen de problemen (versterken effecten elkaar? welke gevolgen heeft een adaptatiemaatregel in sector x voor sector y?) veelal buiten beeld. Door het ontbreken van een omvattend klimaatadaptatiebeleid bestaat het risico dat ons land onvoldoende is voorbereid op de gevolgen van de klimaatverandering.
Klimaatadaptatiebeleid niet gecoördineerd, gemonitord en geëvalueerd
Het klimaatadaptatiebeleid als geheel wordt, met uitzondering van het Deltaprogramma, niet gecoördineerd door één minister. Daardoor zijn de onderdelen van het nationale beleid voor klimaatadaptatie niet goed op elkaar afgestemd. Dat brengt het risico met zich mee dat maatregelen elkaar overlappen of ongewenste bijwerkingen hebben op andere terreinen. Ook kunnen door een gebrek aan coördinatie onderwerpen tussen wal en schip vallen en onvoldoende aandacht krijgen. Het klimaatadaptatiebeleid wordt ook niet gemonitord of geëvalueerd, ofschoon dit in 2007 wel aan de Tweede Kamer was toegezegd.
Kosten lopen op bij uitstel van maatregelen
Wij signaleren daarnaast een financieel risico. Wanneer op tal van terreinen pas in een laat stadium maatregelen worden getroffen, zullen de kosten daarvan veel hoger uitpakken. Denk bijvoorbeeld aan gebouwen, wegen, spoorwegen, energiesystemen en rioleringsnetwerken. Zulke infrastructurele werken gaan tientallen jaren mee en zijn kostbaar om te vervangen. Daarom is het van belang om nu al rekening te houden met de aanpassing van dit soort werken aan de gevolgen van de klimaatverandering. Het uitstellen van maatregelen maakt de aanpassing moeilijker en duurder.
Aansluiting met Europa: aandachtspunt
Wanneer het kabinet niet op korte termijn een nationaal klimaatadaptatieprogramma ontwikkelt en implementeert, bestaat het gevaar dat Nederland niet genoeg aansluiting houdt met Europees beleid en met het beleid van andere EU-landen. Klimaatadaptatie krijgt steeds meer aandacht in het Europese beleid. De lidstaten, ook Nederland, zullen in toenemende mate worden aangespoord om maatregelen te treffen en investeringen te doen. Enkele Europese landen die voor vergelijkbare opgaven staan als Nederland, voeren of ontwikkelen al een samenhangend nationaal adaptatiebeleid.
Lees hier: Rapport Aanpassing aan klimaatverandering: strategie en beleid.