Hitte in het warmteprogramma

10 juni 2025

Bijna tien miljoen Nederlanders wonen in een huis dat zomers kans loopt te heet te worden, blijkt uit onderzoek van Investico. Mede hierdoor is hitte een urgent klimaatrisico. Maar hoe zorg je dat hitte écht wordt aangepakt? In dit webinar deelden experts waardevolle kennis over een effectieve hitteaanpak. Lees hier de samenvatting.

De drie sprekers waren:

Robert Jan van Egmond van TKI Urban Energy, een organisatie voor innovatieprogrammas
Harm Valk van bouw- en installatietechnisch adviesbureau Nieman
Jorrit Herrera Farfan van woningcorporatie Wonion

Het webinar is een gezamenlijke activiteit van klimaatstichting HIER, Klimaatverbond Nederland, de Groene Huisvesters en Samen Klimaatbestendig.

Lees hieronder verder

De samenvatting van het webinar

Robert Jan van Egmond van TKI Urban Energy

De TKI Urban Energy onderzoekt op dit moment de optie om een zeer lage temperatuur warmtenet aan te leggen als infrastructuur, net zoals je een fietspad aanlegt. Het idee is dat woningeigenaren dan bij de vervanging van de CV-ketel kunnen overstappen op een water-water warmtepomp. Je bent dan af van het probleem dat je de aanleg jarenlang moet voorbereiden om van te voren voldoende aansluitingen te krijgen. Je hebt verder geen gedoe over koken en de voortijdige vervanging van bestaande HR ketels.

De voordelen van een water-water warmtepomp

Het alternatief anticipeert op de dalende vraag naar warmte. Het doel van het Nationaal Isolatieprogramma is om tot en met 2030 2,5 miljoen woningen te isoleren, met name alle woningen met energielabel E, F en G). De komende Europese normstelling doet daar nog een schepje bovenop. Het gasverbruik voor verwarming daalt daardoor naar pakweg 700 m³ per jaar.
Het alternatief biedt in combinatie met maatregelen, zoals een zonnescherm – in potentie – ook een oplossing voor de snel toenemende hitteproblematiek.
Het alternatief is het meest energiezuinig.
Het is vrijwel overal toepasbaar, vanwege de aanwezigheid van lage temperatuur warmtebronnen.
Het aansluiten van nieuwe klanten op een later tijdstip is vanwege de lage temperatuur een stuk goedkoper dan bij een 70 graden net.
De impact van dit alternatief op het elektriciteitsnet is in vergelijking met een all electric oplossing beperkt. Een water-water warmtepomp heeft naar verwachting een piekvraag van minder dan 1 kW. Een all electric warmtepomp zit bij min tien graden al snel een factor twee of meer hoger.
Een toenemend risico bij midden-temperatuur warmtenetten en dalende vraag is het leeglooprisico. We zien nu al dat huishoudens met een laag verbruik besluiten zich af te sluiten van een bestaand warmtenet. De reden hiervoor zijn de relatief hoge vaste lasten. Bij de aanleg van een nieuw warmtenet is de gemeente verplicht aan alle bewoners een alternatief te bieden. Bij het groeiende aantal huishoudens met een warmtevraag voor verwarming van minder dan 700 m3 aardgas wordt een warmtepomp al snel een aantrekkelijk alternatief.
Als dit alternatief aanslaat, is een continue bouwstroom mogelijk. Dat is belangrijk om de afgesproken doelen te halen. Het werkt bovendien kostenverlagend.

Op dit moment loopt onderzoek naar de volgende vragen:

Wat kost de aanleg van deze netten? De eerste schattingen zijn volgens de TKI dat de kosten van de aanleg een stuk lager zijn en vergelijkbaar zijn met de huidige WIS subsidie van een 70 graden net.
Hoe financier je maatschappelijk de aanleg van dergelijke netten?
Komen er aantrekkelijke oplossingen voor tapwater? Op dit moment zijn de grote opslagvaten voor tapwater voor kleinere huishoudens een belemmering om voor all electric te kiezen
Hoeveel netverzwaring is nodig bij deze optie?
De huidige radiatoren van de meeste woningen zijn onvoldoende geschikt voor koeling. Komt daar een betaalbare oplossing voor?

Belangrijke linkjes voor meer informatie

Harm Valk van Nieman

In het rapport ‘Klimaatadaptatie verduurzaming Gebouwde omgeving’ combineert Nieman de nieuwste klimaatscenario’s van het KNMI met gedetailleerde analyses van de warmteontwikkeling in en rondom gebouwen. Hierbij is gekeken naar bestaande woningen, en hoe verschillende verduurzamingsmaatregelen het binnenklimaat beïnvloeden in verschillende scenario’s. Een aantal belangrijke conclusies:

Belangrijke conclusies van het rapport

De huidige normen die we gebruiken voor het ontwerpen van gebouwen houden onvoldoende rekening met hogere temperaturen in de zomer. Het risico daarvan is dat ook verduurzaamde woningen te heet worden bij zomerse omstandigheden.
Nederland heeft geen eenduidig klimaat. Het maakt veel uit of je in Friesland of in Limburg woont.
De actualisatie van de Startanalyse van PBL gaat uit van te lage temperaturen.
Het zogeheten stedelijk hitte-eiland zien we niet alleen in steden. Het speelt overal waar dichte bebouwing is, ook in dorpen.
Om de kans op oververhitting in woningen door hogere buitentemperaturen te verminderen, zijn er op basis van de ladder van koeling (zie rapport, pagina 49) meerdere mogelijkheden. Het koelen van de buitenruimte met bijvoorbeeld schaduw van bomen en het aanbrengen van passieve maatregelen, zoals zonwering, vormt daarbij de basis. Het aanbrengen van actieve koeling, zoals airconditioning, is het sluitstuk. Op deze manier kan het energiegebruik voor koeling zoveel mogelijk worden beperkt.
Buitenzonwering is essentieel om de energiebehoefte van actieve koelsystemen te verminderen en het thermisch comfort te verbeteren, zo blijkt uit het onderzoek. Buitenzonwering kan de koelbehoefte tot factor 2 tot 3 verlagen ten opzichte van een woning zonder zonwering.
De huidige standaarden en methoden waarmee we gebouwen verduurzamen zijn niet berekend op de opwarming die we nu al meemaken, en zeker niet op toekomstige opwarming.

Belangrijke linkjes voor meer informatie

Rapport Klimaatadaptatie verduurzaming Gebouwde Omgeving – Nieman

Jorrit Herrera Farfan van woningcorporatie Wonion

Wonion kijkt naar duurzaamheid in de breedte. Het is voor de woningcorporatie belangrijk dat iedereen in een passende woning en in een fijne wijk woont, waar mensen voor elkaar zorgen. En alles met aandacht.

Hittestress als kans voor waardecreatie

De urgentie van hittestress wordt breed gevoeld en biedt kansen voor meervoudige waardecreatie. Corporaties zijn bezig met zonwering, groendaken, isolatie en ventilatie en incidenteel met passieve koeling. De aanpak in de praktijk kan complex zijn. Er is een rol voor de coöperatie (scherm), voor de huurder (ventileren, vergroening tuin) en voor de gemeente (gebied, hitte-eiland).

Corporaties hebben behoefte aan:

Een eenduidig en stimulerend beleid
Samen met de gemeente en bewoners koppelkansen aangrijpen
Een gezamenlijke gebiedsaanpak en gezamenlijk optreden
Ondersteuning voor de huurders bieden en kennis delen

Praktijkvoorbeeld: De Bongerd

Een voorbeeld is project de Bongerd, 140 Seniorenwoningen. Doel was samen met de gemeente hittestress, leefbaarheid en biodiversiteit aan te pakken. Bewoners hebben meegedacht over vergroenen van het plein. Daarnaast is gekozen voor een groendak, witte dakcoating en lamellen op de galerijen. Een extra onderdeel van het project waren verder scootmobielhuisjes.

Hitte vraagt om samenwerking

In het algemeen is duidelijk dat een aanpak op hitte of koelte een samenwerking vraagt van woningcorporatie, gemeente en bewoners.

Oproep

Behoefte aan een Community of Practice koeltevraag?

Is er bij gemeenten behoefte aan een Community of Practice (CoP) over de koeltevraag? Analoog aan de CoP Hitte (maandelijks een uurtje digitaal overleg en veel kennisdeling). Mail naar Edwin van der Strate edwin.vanderstrate@klimaatverbond.nl

En de handige linkjes….

3 vragen aan de deelnemers van het webinar