Inclusieve energietransitie

De komende jaren gaat er steeds meer gevraagd worden van bewoners omdat de energietransitie 'de wijken in gaat' en er daadwerkelijke maatregelen genomen moeten worden. De veranderingen die hiervoor nodig zijn behoren tot de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. De energietransitie en de benodigde acties raken direct de dagelijkse levens van mensen. De overstap van aardgas naar nieuwe energiebronnen voor de verwarming van woningen en het volledig isoleren van (slecht geïsoleerde) woningen is voor veel bewoners een ingrijpend verhaal.

Hierbij is ondersteuning en samenwerking in een zo vroeg mogelijk stadium essentieel. Een duurzame samenleving wordt immers gecreëerd door iedereen te betrekken bij de planvorming en vooral bij veranderingen in de persoonlijke leefomgeving. Voor een goede besluitvorming is het belangrijk álle stemmen te horen, omdat je zo de rijkdom aan perspectieven goed in beeld krijgt. Daardoor kun je betere besluiten nemen die ook breder gedragen worden. En als je de zogenoemde 'minderheidsstemmen' structureel niet hoort, verdwijnen ze niet, maar ontstaat gedoe en weerstand.

Doet iedereen mee in de energietransitie?

Momenteel lijkt de transitie vooral weggelegd voor de midden- en hogere-inkomensgroepen. Mensen die al relatief makkelijk hun weg vinden met nieuwe ontwikkelingen en zich vaak al bewust zijn van de consequenties van hun gedrag op het energieverbruik (TNO, 2017). Veel huishoudens in (dreigende) energiearmoede of met een niet-westerse migratieachtergrond vallen hier niet onder. De opkomst van mensen met een migratieachtergrond bij veel klimaat gerelateerde bijeenkomsten is bijvoorbeeld erg laag. Mensen uit deze groepen blijken ook moeilijk bereikbaar voor gemeenten en natuur- en milieuorganisaties. Daar komt nog bij dat een deel van de mensen geen of beperkt Nederlands spreekt en niet altijd goed hun weg kunnen vinden in digitale systemen. Deze taalbarrière kan een van de redenen zijn waardoor mensen al snel er van afzien hun mening, wensen en gedachten verder te communiceren. Verder weten we dat mensen die onder de doelgroep vallen relatief vaak in wijken wonen waar er weinig ‘duurzame’ activiteiten plaatsvinden, denk hierbij aan bijvoorbeeld de aanwezigheid van parken, zonnepanelen en elektrische auto’s. Waardoor mensen in zekere zin minder kans hebben om in aanraking te komen met de thematiek en er mee bezig te raken. Als men überhaupt al de ruimte voelt om er iets mee te doen. Dit gebeurt allemaal terwijl er wel keuzes voor hen worden gemaakt waarbij zij niet betrokken zijn geweest.

Verkeerde keuzes, problemen en onvrede

Wanneer er geen aandacht is voor de diversiteit aan mensen, ideeën, en perspectieven, worden wellicht de verkeerde keuzes gemaakt en kan dit voor veel problemen, niet aansluitende oplossingen en onvrede zorgen. Hoe gaan we richting een oplossing hiervoor?

Wat doet Klimaatverbond Nederland in de inclusieve energietransitie?

Als organisatie proberen we op diverse manieren bij te dragen aan een meer inclusieve energietransitie. In 2019 hebben we samen met het Kennisplatform Inclusief Samenleven (KIS) een studie uitgevoerd naar het betrekken van inwoners met een (niet westerse) migratieachtergrond. Uit dit onderzoek zijn diverse aanbevelingen gekomen voor beleidsmakers hoe diverse groepen beter te betrekken in de energietransitie. Samen met onze partner Bureau Wijland hebben de cursus Kleurrijke Energieambassadeurs opgezet in Arnhem, ook om een diverse groep burgers te bereiken, te informeren en te voorzien van handelingsperspectieven. We zijn in 2022 met verschillende partners aan de slag gegaan om gemeenten te ondersteunen bij het neerzetten van een beter, meer bij de behoefte van de doelgroep, aansluitende en structurele energie-en-armoede-aanpak. Tot slot hebben we meegedaan aan een project om te kijken hoe de stem van jongeren(organisaties) beter geborgd kan worden in het lokale klimaat- en energiebeleid.

Hoe kunnen wij jouw organisatie helpen?

Mogelijk speelt dit thema ook in jouw gemeente of provincie een rol. Om de participatie bij de energietransitie breed en goed vorm te geven, zien wij het als onze rol en als noodzaak om te weten of en hoe groepen moeilijk te bereiken groepen in beleids- en planvorming worden betrokken en hoe we dit kunnen bevorderen. Wij bereiden ook op dit thema graag de weg voor én met je. Kijk onder de tab 'projecten' om te zien waar we precies mee bezig zijn en met wie je contact op kunt nemen voor meer informatie.